मातोश्री वृद्धाश्रम योजना ही महाराष्ट्र राज्य सरकारद्वारे वृद्ध नागरिकांसाठी सुरु करण्यात आलेली एक अत्यंत महत्त्वाची योजना आहे. या योजनेचा उद्देश वृद्ध व्यक्तींच्या देखभालीसाठी व त्यांच्याशी संबंधित विविध समस्यांचे निराकरण करणे आहे. मातोश्री वृद्धाश्रम योजना सामाजिक सुरक्षा आणि वृद्ध नागरिकांची भलेपणाची दृष्टी ठेवून विविध प्रकारचे लाभ प्रदान करते. चला तर मग, या योजनेविषयी अधिक जाणून घेऊया.
महाराष्ट्र मातोश्री वृद्धाश्रम योजना म्हणजे काय?
मातोश्री वृद्धाश्रम योजना महाराष्ट्र शासनाने वृद्ध नागरिकांसाठी सुरु केली आहे. या योजने अंतर्गत, राज्यातील गरजू वृद्ध व्यक्तींना वृद्धाश्रमांमध्ये निवास आणि आवश्यक सेवांचा लाभ मिळतो. यामध्ये वयोवृद्धांना सुरक्षित, आरामदायक आणि सुसज्ज वातावरण प्रदान करण्याचा उद्देश आहे.
योजनेचा उद्देश
मातोश्री वृद्धाश्रम योजना ही महाराष्ट्रातील वृद्ध नागरिकांना आधार आणि सुरक्षित निवारा उपलब्ध करून देण्याचा एक प्रयत्न आहे.
- निवारा: जेष्ठ नागरिकांना सुरक्षित आणि स्वच्छ वृद्धाश्रमांची सोय.
- आरोग्यसेवा: नियमित वैद्यकीय तपासणी, औषधे, आणि गरजेनुसार उपचार.
- आधार: जेष्ठ नागरिकांच्या भावनिक आणि मानसिक आरोग्यासाठी विविध कार्यक्रम आणि सल्ला सेवा.
- सन्मान: वृद्धांना त्यांच्या योगदानासाठी समाजात सन्मान मिळावा, यासाठी विशेष उपक्रम राबवले जातात.
पात्रता
महाराष्ट्र मातोश्री वृद्धाश्रम योजना लाभ घेण्यासाठी काही विशेष पात्रता निकष आहेत. याचे काही मुख्य निकष खालीलप्रमाणे आहेत:
- वयोमर्यादा: लाभार्थी किमान 60 वर्षे किंवा त्यापेक्षा जास्त वयाचे असावे. (पुरुषांसाठी प्रवेश घेण्यासाठी वयोमर्यादा 60 वर्षे किंवा त्यापेक्षा जास्त असावी आणि महिलांसाठी प्रवेश घेण्यासाठी वयोमर्यादा 55 वर्षे किंवा त्यापेक्षा जास्त असावी.)
- महाराष्ट्रातील रहिवाशी: लाभार्थी महाराष्ट्र राज्याचा नागरिक असावा.
- आर्थिक स्थिती: गरीब आणि मदतीला गरजू असलेल्या व्यक्तींना प्राथमिकता दिली जाते.
- कुटुंबाची स्थिती: जो व्यक्ती कुटुंबाच्या देखभालीसाठी सक्षम नाही किंवा जेथे देखभाल करणारे कुटुंब सदस्य नाहीत, त्यांना अधिक महत्त्व दिले जाते.
मातोश्री वृद्धाश्रम योजनेचे लाभ
- वृद्धाश्रम निवास: योजनेअंतर्गत निवास करण्यासाठी वृद्ध व्यक्तींना महाराष्ट्रातील सरकारी वृद्धाश्रमांमध्ये प्रवेश मिळतो.
- खाद्य व उपचार: वृद्धाश्रमांमध्ये अन्न, औषध उपचार, आणि इतर आवश्यक सेवा उपलब्ध असतात.
- सुरक्षित वातावरण: वृद्धाश्रमांमध्ये सुरक्षितता आणि सुसज्ज सुविधा पुरविल्या जातात.
- समाजिक सहभाग: वृद्ध व्यक्तींना विविध सामाजिक आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांमध्ये भाग घेण्याची संधी मिळते.
मातोश्री वृद्धाश्रम योजना शुल्क संबंधित माहिती
वृद्धाश्रम योजना अंतर्गत वृद्धाश्रमात प्रवेश घेणाऱ्या ज्येष्ठ नागरिकांसाठी विशेष शुल्क व्यवस्था आहे. या योजनेमध्ये प्रत्येक वृद्धाश्रमाच्या मान्य जागांची संख्या 100 आहे, ज्यामध्ये 50 जागा सशुल्क व्यक्तींकरिता आणि 50 जागा नि:शुल्क व्यक्तिंकरिता राखीव आहेत.
शुल्क संरचना:
- सशुल्क प्रवेश:
ज्येष्ठ नागरिकांचे स्वत:चे वार्षिक उत्पन्न ₹12,000/- पेक्षा जास्त आहे, त्यांच्याकडून प्रतिमहिना ₹500/- शुल्क आकारले जाते. या शुल्काची रक्कम वृद्धाश्रमात निवास करत असताना विविध सेवा आणि देखभाल खर्चासाठी वापरली जाते. - नि:शुल्क प्रवेश:
ज्येष्ठ नागरिकांचे वार्षिक उत्पन्न ₹12,000/- पेक्षा कमी आहे, त्यांच्यासाठी कोणतेही शुल्क आकारले जात नाही. यामध्ये गरीब आणि मदतीसाठी पात्र असलेल्या वृद्ध नागरिकांना प्राथमिकता दिली जाते.
जागा वितरण:
- 50 सशुल्क जागा: हे नागरिक जे जास्त उत्पन्न असले तरी शुल्क अदा करू शकतात.
- 50 नि:शुल्क जागा: या जागा त्या नागरिकांसाठी राखीव आहेत ज्यांचे वार्षिक उत्पन्न कमी आहे.
आवश्यक कागदपत्रे
- वयोवृद्धाचे ओळखपत्र (आधार कार्ड, पॅन कार्ड, इ.)
- निवासी प्रमाणपत्र
- उत्पन्न प्रमाणपत्र (जर गरज असेल तर)
- कुटुंबातील सदस्यांची माहिती
मातोश्री वृद्धाश्रम योजना – वृद्धाश्रमातील सुविधा
मातोश्री वृद्धाश्रम योजना अंतर्गत वृद्ध नागरिकांना आवश्यक असलेल्या सर्व प्रकारच्या सुविधांची उपलब्धता सुनिश्चित केली जात आहे. या योजनेत वृद्धाश्रमातील सुविधा खालीलप्रमाणे आहेत:
१. निवासाची सुविधा:
- आरामदायक व सुरक्षित निवासासाठी सुसज्ज खोल्या.
- प्रत्येक वृद्धाश्रमामध्ये वयोवृद्धांसाठी स्वतंत्र बेड, गादी आणि आवश्यक आरामदायक वस्त्रांची व्यवस्था केली जाते.
२. आहार सुविधा:
- तीन वेळचे पौष्टिक आणि संतुलित आहार.
- आहाराची गुणवत्ता वृद्धांच्या आरोग्याच्या गरजांनुसार परिष्कृत केली जाते.
३. औषध आणि उपचार:
- नियमित आरोग्य तपासणी आणि आवश्यक औषधांची व्यवस्था.
- ज्येष्ठ नागरिकांसाठी डॉक्टरांची उपस्थिति आणि उपचार सुविधा उपलब्ध असतात.
४. स्वच्छता आणि देखभाल:
- स्वच्छता ची उच्च गुणवत्ता राखली जाते.
- शौचालय, स्नानगृह व इतर आवश्यक सुविधांचे स्वच्छता राखण्यासाठी नियमित कामकाज.
५. सुरक्षा:
- वृद्धाश्रमांमध्ये 24 तास सुरक्षा सेवा.
- वृद्ध नागरिकांची सुरक्षा सुनिश्चित करण्यासाठी सुरक्षारक्षकांची उपस्थिती.
६. समाजिक आणि सांस्कृतिक कार्यक्रम:
- वृद्ध व्यक्तींना विविध सामाजिक आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांचा भाग होण्याची संधी.
- ध्यान, योग, संगीत, आणि खेळांचे आयोजन, जे त्यांच्या मानसिक आणि शारीरिक आरोग्याचे संरक्षण करतात.
७. मनोरंजन सुविधा:
- पुस्तकालय, टीव्ही आणि इतर मनोरंजन उपकरणे.
- वृद्ध नागरिकांना मानसिक उत्तेजना आणि आनंद मिळवण्यासाठी विविध कार्यक्रम.
८. व्यायाम सुविधा:
- शारीरिक फिटनेस राखण्यासाठी योगा, वॉकिंग ट्रॅक, आणि जिमची सोय.
- नियमित शारीरिक व्यायामाची व्यवस्था वृद्ध नागरिकांच्या शारीरिक आरोग्याची काळजी घेते.
९. ध्यान व मानसिक आरोग्य:
- मानसिक आरोग्याच्या देखभालीसाठी तज्ञ सल्लागारांची उपस्थिती.
- ध्यान आणि मानसिक शांती साधण्यासाठी विशेष सत्रे आयोजित केली जातात.
१०. परिवार भेटी:
- ज्येष्ठ नागरिकांना त्यांच्या कुटुंबीयांसोबत भेट घेण्यासाठी आवक आणि आउटगोइंग वेळेची सोय.
- कुटुंबीयांची वृद्धाश्रमात भेट घेतल्यावर आदानप्रदानाची प्रक्रिया सुलभ आणि सुरक्षित केली जाते.
११. कायदेशीर सहाय्य:
- वृद्ध नागरिकांना कायदेशीर मदतीची सुविधा, जसे की वसीयत, गुणवत्ता, वंशजांची माहिती इत्यादीसाठी सहाय्य.
१२. अन्य सुविधा:
- आवश्यक वस्त्र, स्वच्छ कपडे, बाथरोब, शोज आणि अन्य साहित्यांची उपलब्धता.
- वयोवृद्धांची मानसिक आणि शारीरिक गरजा ओळखून त्यांना सर्वतोपरी सुविधा प्रदान करण्याचा प्रयत्न केला जातो.
मातोश्री वृद्धाश्रम योजनेसाठी आवेदन कसे करावे?
जर तुम्हाला मातोश्री वृद्धाश्रम योजनेत प्रवेश मिळवायचा असेल, तर तुम्ही खाली दिलेल्या सामाजिक न्याय विभागातील संपर्क अधिकाऱ्याशी संपर्क साधू शकता.
मातोश्री वृद्धाश्रमांची सूची
मातोश्री वृद्धाश्रम योजना अंतर्गत महाराष्ट्रातील विविध जिल्ह्यांमध्ये वृद्धाश्रमांची स्थापना करण्यात आली आहे. खालीलप्रमाणे काही प्रमुख वृद्धाश्रमांची सूची दिली आहे:
| अक्र | जिल्ह्याचे नांव | मातोश्री वृध्दाश्रमाचे नांव, पत्ता, संपर्कासाठी दूरध्वनी व ई-मेल क्रमांक इ. | सामाजिक न्याय विभागातील संपर्क अधिकारी, कार्यालयाचा पत्ता व संपर्क क्रमांक (मातोश्री वृद्धाश्रम योजनेत प्रवेशासाठी संपर्क) |
| 1 | मुंबई शहर | वसंत स्मृती संस्था संचलित, किसन गोपाळ राजपुरीया वानप्रस्थाश्रम, उत्तन, गोराई रोड, रामरत्न विद्यामंदिराजवळ, गोराई बोरिवली (प) जि.मुंबई 022/28450158 yogenshthakur@yahoo.com | सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, मुंबई शहर(प्रशासकिय इमारत,भाग-1,चौथा मजला,आर.सी.मार्ग ,चेंबूर,मुंबई 400071) ०२२-25275073 mumbaicityspldswo@yahoo.com |
| 2 | ठाणे | जीवन संध्या मांगल्य सोसायटी, मु.सोर, पो.पडघा, खडवलीजवळ, ता.भिवंडी, जि ठाणे 9820943114 – jsmskdv@gmail.com | सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, ठाणे (5 वा मजला,जिल्हाधिकारी इमारत,कोर्ट नाका,ठाणे(प.) ०२२-25341359 asstcomsj.thane@maharashtra.gov.in/acswthane15@gmail.com |
| 3 | रत्नागिरी | शिवतेज आरोग्य सेवा संस्था, मौजे आंबये, ता. खेड, जिल्हा- रत्नागिरी 02356/266562 – Sainik.jamge@yahoo.com | सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, रत्नागिरी (डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर सामाजिक न्याय भवन,कुवारबांव) ०२३५२-230957 acsworatnagiri@gmail.com |
| 4 | सिंधुदूर्ग | सिंधुदूर्ग शिक्षण प्रसारक मंडळ, मु.पो.सांगळे, ता.कणकवली, जिल्हा सिंधूदुर्ग 02367/246243 | सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, सिंधूदुर्ग ०२३६२-228882 spswo-sindhudurg@mhsj.gov.in |
| 5 | पुणे | राजर्षी शिवराय प्रतिष्ठान मातोश्री वृध्दाश्रम, राजाराम पूल, विठ्ठल मंदिराशेजारी, कर्वेनगर, पुणे. 020/25412375 – matoshripune@@gmail.co | सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, पुणे (पी.एम.टी.इमारत,कामगार न्यायालयाच्या वर,2 रा मजला स्वारगेट,पुणे-42 ०२०-24456336 spldswop@gmail.com |
| 6 | सातारा | ज्येार्तीमयी स्वयंसेवी संस्था, सदर बाजार, जिल्हा सातारा संचलित मातोश्री वृध्दाश्रम,मु.महागांव, पो. क्षेत्रमाहुली, जि.सातारा.- 02162/249444 | सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, सातारा (समाज कल्याण संकुल,409/9 ब, सदरबझार सातारा 415001 ०२१६२-234246 sdswosatara@gmail.com |
| 7 | कोल्हापूर | सिंधाई महिला मंडळ ट्रस्ट संचलित, मातोश्री वृध्दाश्रम, नागदेववाडी, (चंबुखडी पाण्याच्या टाकीसमोर) कोल्हापूर., 9527412700 | सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, कोल्हापूर 2651318 sdswoko@gmail.com |
| 8 | नाशिक | थोरल्या मासाहेब जिजाई संस्था,. एकलहरे थर्मल पॉवर स्टेशन जवळ, सामनगाव रोड , नाशिक रोड, जिल्हा नाशिक. 0253/710068 | सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, नाशिक(डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर सामाजिक न्याय भवन,बी-विंग,दुसरा मजला,नासही पुला जवळ,नाशिक रोड,नाशिक-422011) फोन नं. ०२५३-2236059 dswonashik@gmail.com |
| 9 | धुळे | डॉ.के.ए.दुग्गल संचलित, मातोश्री वृध्दाश्रम, धुळे, नकाणे तलावजवळ, साक्री रोड, धुळे Matoshri.vridhashramdhl – 02562/241812 | सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, धुळे ०२५६२-241812 s.d.s.w.o.dhule@gmail.com |
| 10 | जळगाव | केशव स्मृती प्रतिष्ठान संचलित, मातोश्री वृध्दाश्रम, गिरणा पंपीग रोड, शानबाग शाळेजवळ, सावखेडा, जळगांव jogiumesh@ymail.com – 0257/2281327/ 2228996 | सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, जळगाव (डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर सामाजिक न्याय भवन,मायादेवी मंदिरा समोर,महाबळ रोड जळगांव) ०२५७-2263328 dswojalgaon5@gmail.com |
| 11 | अहमदनगर | नेताजी सुभाष चंद्रबोस तरुण मंडळ संचलीत, मातोश्री वृध्दाश्रम, नगर-मनमाड रोड, विळद घाट, १६९, निंबळक, जि.अहमदनगर. 0241/2020071 | 50सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, अ.नगर(अभिविश्व कॉम्पलेक्स,बोल्हेगाव फाटा,नगर मनमाड रोड नागपूर अहमदनगर. फोन नं. ०२४१-2329378 asstcomsw.ahmednagar@maharashtra.gov.in |
| 12 | अमरावती | प्रविण खोडके ममोरिअल ट्रस्ट, माळेगांव, ता.जि. अमरावती – 9764714880 | सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, अमरावती (डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर सामाजिक न्याय भवन,चांदुर रोड,अमरावती. ०७२१-2661261 speldswo_amt@rediffmail.com |
| 13 | अकोला | गुरुदत्त शिक्षण प्रसारक संस्था, कोलखेड, जिल्हा अकोला. – 0724/2489951 | सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, अकोला(मा.जिल्हाधिकारी,कार्यालय परिसर,प्रशासकिय इमारत दुसरा माळा,अकोला) ०७२४-2426438 sdswo_akl@rediffmail.com |
| 14 | यवतमाळ | संस्कृती संवर्धक मंडळ संचलित, मातोश्री वृध्दाश्रम, निळोना, जि.यवतमाळ. 07232/243886 | सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, यवतमाळ ०७२३२-242035 spldswo.yml@gmail.com |
| 15 | लातूर | मानव विकास प्रतिष्ठान, मानव विकास संस्था, जिल्हा लातूर, मेडिकल कॉलेजसमोर, आंबेजोगाई रोड, ता.जि.लातूर. 9403970610, 02382/245901/ 94236515828 – vhlatur@@gmail.com | सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, लातूर(मध्यवर्ती प्रशाकिय इमारत,लातूर) ०२३८२-258485 acswlatur@gmail.com |
| 16 | नागपूर | भारतीय अदिम जाती सेवक संघ विदर्भ, मातोश्री वृध्दाश्रम, अदासा, ता.कळमेश्वर, जिल्हा नागपूर – 07118/277368 basssnagpur@@gmail.com | सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, नागपूर(डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर सामाजिक न्याय भवन,शासकिय आय.टी.आय.समोर,श्रध्दानंदपेठ ,नागपूर-22) ०७१२-2555178 sdswo.nagpur@gmail.com |
| 17 | वर्धा | मातृसेवा संघ, शाखा वर्धा, सिंधीमेघे, जिल्हा वर्धा – matrusewa@gmail.com 07159/218609 | सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, वर्धा(सामाजिक न्याय भवन सेवाग्राम रोड वर्धा) ०७१५२-243331 sdswo123wrd@gmail.com |
| 18 | गोंदिया | विद्या अलंकार एज्युकेशन सोसायटी, नागरा, गोंदिया – 937106200, 9226585037 | सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, गोंदिया ०७१८२-234117, acswgondia@gmail.com |
| 19 | चंद्रपूर-1 | भारतीय समाज सेवा संघ, भिवकुंड नाला, चांदा-बल्लारपूर, चंद्रपूर, जिल्हा 9422135898/9822222926 | 50सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, चंद्रपूर ०७१७२-253198 chasdswo@gmail.com |
| 20 | चंद्रपूर-2 | ग्रामीण मानव विकास केंद्र, भिसी, चिमूर, जिल्हा चंद्रपूर – 9422909586, 9822909486 | सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, चंद्रपूर ०७१७२-253198 chasdswo@gmail.com |
| 21 | गडचिरोली | आदर्श शिक्षण प्रसारक मंडळ,. फेमीस्ट भवनजवळ, चार्मोशी रोड, गडचिरोली 9422151388, 9422153939 | सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, गडचिरोली ०७१३२-222192 sdswog@gmail.com |
| 22 | औरंगाबाद | जिवनबाई तापडिया चॅरिटेबल ट्रस्ट, नक्षत्रवाडी, पैठण रोड, औरंगाबाद tapadias@yahoo.com / 0240/2379111 | सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, औरंगाबाद डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर सामाजिक न्याय भवन , खोडकरपूर, शिवाजी हायस्कूल जवळ, औरंगाबाद, ०२४०-2402391 spldswoaurangabad@yahoo.com |
| 23 | बीड | वसुंधरा प्रतिष्ठान व संशोधन संस्था, चनई रोड, अंबाजोगाई, जिल्हा बीड02446/246655 | नगर रोड, बीड ०२४४२-222672 spldswo_beed@yahoo.in/acswbeed22@gmail.com |
| 24 | परभणी | शिवसेना बहुउद्देशीय प्रतिष्ठान, मातोश्री वृध्दाश्रम, असोला, वसमत-परभणी रोड, जिल्हा परभणी. 097/63502585 | सहाय्यक आयुक्त, समाज कल्याण, परभणी डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर सामाजिक न्याय भवन,जायकवाडी वसाहत परभणी, फोन नं. ०२४५२-220595 spldswo_parbhani@yahoo.co.in |
निष्कर्ष
मातोश्री वृद्धाश्रम योजना महाराष्ट्रातील वृद्ध नागरिकांसाठी एक उपयुक्त आणि आवश्यक योजना आहे. याच्या माध्यमातून वृद्ध व्यक्तींना एक आरामदायक आणि सुरक्षित वातावरण मिळते, जे त्यांच्या जीवनाच्या शेवटच्या टप्प्यात महत्त्वपूर्ण आहे. जर आपण या योजनेचा लाभ घेऊ इच्छित असाल, तर योग्य पात्रता, कागदपत्रे आणि योग्य प्रक्रिया फॉलो करून आवेदन करा. हि योजना वृद्ध व्यक्तींच्या जीवनमानात सुधारणा करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावत आहे आणि त्यामुळे हे कार्यक्रम वृद्धांच्या कल्याणासाठी आदर्श ठरतात.