महाराष्ट्र राज्याच्या सामाजिक न्याय आणि विशेष सहाय्य विभागाने बौद्धिकदृष्ट्या दुर्बल व्यक्तींसाठी एक महत्त्वपूर्ण योजना सुरू केली आहे, ज्याचा उद्देश मानसिकदृष्ट्या कमकुवत मुलांना आवश्यक काळजी, संरक्षण आणि निवारा प्रदान करणे आहे. या योजनेस “मानसिकदृष्ट्या दुर्बल व्यक्तींसाठी घरे” (Homes For Intellectually Impaired Persons) असे नाव देण्यात आले आहे. या योजनेमध्ये मानसिकदृष्ट्या कमकुवत मुलांना निवारा गृहात दाखल करणे आणि त्यांना शारीरिक व मानसिक सहाय्य देणे हे मुख्य ध्येय आहे.
मानसिकदृष्ट्या दुर्बल व्यक्तींसाठी घरे योजना कशी कार्य करते?
Homes For Intellectually Impaired Persons या योजनेमध्ये, बाल न्याय (मुलांची काळजी व संरक्षण) कायदा 2000 आणि दुरुस्ती कायदा 2006 अंतर्गत जिल्ह्यातील बाल कल्याण समितीमार्फत मानसिकदृष्ट्या दुर्बल बालकांना, ज्यांना काळजी आणि संरक्षणाची आवश्यकता आहे, त्यांना निवारागृहांमध्ये दाखल केले जाते. महाराष्ट्रात सध्या 19 MDC (मानसिकदृष्ट्या कमकुवत बालकांसाठी) घरे आहेत. त्यापैकी 14 घरे मंजूर आहेत, तर 5 घरे गैर-अनुदानित आहेत. या घरांमध्ये मुलांना सुरक्षित आणि प्रेमळ वातावरणात वाढवले जाते, जिथे त्यांना अन्न, निवारा आणि काळजीची मोफत सुविधा मिळते.
मानसिकदृष्ट्या दुर्बल व्यक्तींसाठी घर योजनेचे फायदे
- काळजी आणि संरक्षण: मानसिकदृष्ट्या कमकुवत मुलांना आवश्यक असलेली काळजी आणि संरक्षण मिळते.
- निवारा आणि अन्न: या घरांमध्ये मुलांना मोफत अन्न आणि निवारा उपलब्ध आहे.
- समाजाच्या मुख्य प्रवाहात सामावून घेणे: या योजनेच्या माध्यमातून मुलांना योग्य प्रशिक्षण आणि इतर सहाय्य दिले जाते, ज्यामुळे त्यांना समाजाच्या मुख्य प्रवाहात सामावून घेतले जाते.
बौद्धिकदृष्ट्या दुर्बल व्यक्तींसाठी घर योजनेसाठी पात्रता
या योजनेसाठी अर्ज करण्यासाठी काही शर्ती आहेत. त्या शर्ती पुढीलप्रमाणे:
- भारतीय नागरिकता: अर्जदार हा भारताचा नागरिक असावा.
- अनाथ असावा: अर्जदार अनाथ असावा.
- महाराष्ट्राचा स्थायी रहिवासी: अर्जदार हा महाराष्ट्र राज्याचा कायमचा रहिवासी असावा.
- मानसिकदृष्ट्या कमकुवत असावा: अर्जदार मानसिकदृष्ट्या कमकुवत असावा आणि त्याला काळजी व संरक्षणाची गरज असावी.
- अपंगत्व प्रमाणपत्र: अर्जदाराचे अपंगत्व 40% किंवा त्याहून अधिक असावे.
मानसिकदृष्ट्या दुर्बल मुलांसाठी सरकारची ‘MDC घरे’ योजना साठी अर्ज प्रक्रिया
- स्टेप 1: बाल कल्याण समितीला भेट द्या आणि संबंधित प्राधिकरणाकडून योजनेसाठी अर्जाच्या स्वरूपाची हार्ड कॉपी मागवा.
- स्टेप 2: अर्जाच्या फॉर्ममध्ये सर्व अनिवार्य फील्ड भरा, पासपोर्ट-आकाराचे छायाचित्र (स्वाक्षरी केलेले) पेस्ट करा आणि सर्व अनिवार्य कागदपत्रे संलग्न करा.
- स्टेप 3: संबंधित बाल कल्याण समितीच्या कार्यालयात कागदपत्रांसह अर्ज सबमिट करा.
- स्टेप 4: अर्ज यशस्वीपणे सबमिट केल्याची पावती मिळवा.
आवश्यक कागदपत्रे
- आधार कार्ड
- पासपोर्ट आकाराचे 2 छायाचित्र (स्वाक्षरी केलेले)
- वयाचा पुरावा (जन्म प्रमाणपत्र)
- महाराष्ट्र राज्याचे निवासी प्रमाणपत्र
- अपंगत्व प्रमाणपत्र
- बँक खात्याचे तपशील (बँकेचे नाव, शाखेचे नाव, IFSC कोड इ.)
- बाल कल्याण समितीला आवश्यक इतर कागदपत्रे
निष्कर्ष
महाराष्ट्र राज्य सरकारची “मानसिकदृष्ट्या दुर्बल व्यक्तींसाठी घरे” योजना मानसिकदृष्ट्या कमकुवत मुलांसाठी एक आशेचा किरण आहे. या योजनेचा उद्देश त्या मुलांना काळजी आणि संरक्षण देणे आहे, जे त्यांच्या मानसिक आणि शारीरिक गरजांनुसार एक सुरक्षित वातावरणात वाढू शकतात. यासह, त्यांच्या भविष्यातील पुनर्वसनाची प्रक्रिया देखील अधिक प्रभावी होईल.